Câu chuyện cảnh giác: Paracetamol

Paracetamol ( acetaminophen) là vẫn được biết đến như là 1 thuốc giảm đau, hạ sốt an toàn và hiệu quả nhất, ít tác dụng phụ trên dạ dày và các biến chứng nguy nhiểm hơn các thuốc giảm đau khác. Tuy nhiên Paracetamol lại là nguyên nhân đứng đầu gây suy gan cấp tại Mỹ và nhiều nước khác. Điều này khiến chúng ta phải nhìn nhận lại để có cách sử dụng paracetamol an toàn, hiệu quả.

➡️Điểm thứ nhất: Trong quá trình Paracetamol chuyển hóa ở gan đã tạo ra chất gây độc cho gan.
Ở liều điều trị khoảng 10% paracetamol được oxi hóa tạo thành NAPQI – chất có độc tính gây hoại tử gan. Ở liều bình thường, một phần NAPQI được glutathione dự trữ ở gan chuyển hóa thành các chất không gây độc cho gan và bài tiết qua nước tiểu. Khi quá liều paracetamol, sự gia tăng NAPQI dẫn đến sự suy giảm glutathione dữ trữ, khi glutathione giảm 70-80%, NAPQI không được trung hòa hết sẽ gây hoại tử tế bào gan, độc với thận.

➡️Điểm thứ 2: Có nhiều yếu tố làm tăng độc tính trên gan của Paracetamol.

1.Liều dùng: viêm gan do paracetamol thường xảy ra khi không tuân thủ liều dùng. Tuy nhiên, nghiên cứu của Watkins PB trên 145 người tình nguyện khỏe mạnh (2006) cho thấy, dù được dùng đúng liều (4g/ngày) nhưng khi dùng paracetamol 14 ngày liên tục, men gan ALT vẫn tăng gấp 3 lần bình thường trong 40% đối tượng.

2.Bia rượu: Bia rượu thường xuyên làm tăng nguy cơ viêm gan do paracetamol vì: enzyme chuyển hóa tạo ra NAPQI được sản xuất nhiều và ổn định hơn gấp 5 lần và giảm dự trữ glutathione ở gan.

3.Tân dược: thuốc chống co giật (phenytoin, carbamazepine), thuốc chống lao (isoniazid, rifampicin), kháng virus (zidovudine), kháng sinh (trimethoprim-sulfamethoxazole) làm tăng độc tính của paracetamol: tăng sản xuất NAPQI, tăng nhạy cảm enzyme chuyển hóa, cạnh tranh con đường glucuronidate hóa.

4.Tuổi: người già nhạy cảm cao hơn người trẻ với ngộ độc gan do paracetamol khi dùng lâu dài, gây mệt mỏi, do mất hemoglobin trong tế bào hồng cầu mang oxy.

5.Phụ nữ mang thai: paracetamol dễ dàng đi qua nhau thai. Khi quá liều, nó tổn thương đến tế bào gan của mẹ và độc tính cho thai nhi.

Bởi vậy nên:
– Chỉ sử dụng paracetamol khi cần thiết, dùng đúng liều khuyến cáo, uống nhiều nước, người lớn không dùng quá 10 ngày liên tục (với trẻ em là 5 ngày). 
– Thận trọng khi sử dụng Paracetamol cho Phụ nữ có thai, người già, người thường xuyên uống bia rượu, người đang sử dụng thuốc điều trị làm tăng độc tính trên gan của paracetamol.
=======

Herba Soul